Xορτοφαγία
Η χορτοφαγία αναφέρεται στη διατροφή που αποκλείει την κατανάλωση κόκκινου κρέατος, συμπεριλαμβανομένων των πουλερικών, ενώ ανάλογα με το είδος της χορτοφαγικής δίαιτας μπορεί να αποκλείονται τα ψάρια, τα θαλασσινά, τα αβγά και τα γαλακτοκομικά. Αξίζει να τονιστεί ότι εφόσονμια χορτοφαγική διατροφή είναι πολύ καλά σχεδιασμένη και εποπτεύεται από ειδικούς επιστήμονες, μπορεί κάθε άτομο οποιασδήποτε ηλικιακής ομάδας να την ακολουθήσει.

Η Μεσσηνιακή Διατροφή χαρακτηρίζεται από τοπικά προϊόντα όπως το ελαιόλαδο, οι ελιές, το κρασί, τα φρούτα και τα σύκα και στηρίζεται σε αγνά υλικά, τα οποία προσφέρει άφθονα η φύση. Τρόφιμα όπως τα χόρτα, τα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια και τα ψάρια με προεξέχουσα την παρουσία του μεσσηνιακού ελαιολάδου και της επιτραπέζιας ελιάς της Καλαμάτας χαρακτηρίζονται ως μεσσηνιακά προϊόντα. Ιδιαίτερα ονομαστό είναι το Ελαιόλαδο Μεσσηνίας: ένας 100% Φυσικός Φρουτοχυμός, Υψηλοτάτης Ποιότητας και Μοναδικής Διατροφικής Αξίας, που κατατάσσεται στην κατηγορία του Εξαιρετικού Παρθένου Ελαιολάδου. Για το λόγο αυτό η Μεσσηνιακή Διατροφή μπορεί να στηρίξει επάξια την χορτοφαγία σε οποιαδήποτε μορφή της.

Όσον αφορά στα οφέλη στη υγεία, έχει δειχθεί ότι η χορτοφαγική δίαιτα συντελεί στη μείωση των επιπέδων ολικής χοληστερόλης στο αίμα, μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο για υπέρταση και διαβήτη τύπου 2, ενώ συνήθως συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα δείκτη μάζας σώματος και καρκινογενέσεις. Από πλευράς διατροφικής αξίας, οι συγκεκριμένες δίαιτες είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες, μαγνήσιο και κάλιο, βιταμίνες C και Ε, φυλλικό οξύ, αλλά και αντιοξειδωτικά όπως καροτενοειδή, φλαβονοειδή και άλλα φυτοχημικά. Έχει επίσης δειχθεί ότι άτομα που την ακολουθούν εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα κορεσμένου λίπους και διαιτητικής χοληστερόλης, κυρίως λόγω της απουσίας του κρέατος. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι συνδέονται με μειωμένα επίπεδα βιταμίνης Β12, ασβεστίου, βιταμίνης D, ψευδαργύρου και ω-3 λιπαρών οξέων. Γενικότερα, οι χορτοφαγικές και αυστηρά χορτοφαγικές δίαιτες φαίνεται πως μπορούν να αποτελέσουν μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν και πολλά οφέλη για την υγεία σχετικά με την εμφάνιση χρόνιων ασθενειών.
Η χορτοφαγική δίαιτα έχει εφτά υποκατηγορίες, όπου στην κάθε κατηγορία επιτρέπονται και απαγορεύονται συγκεκριμένες ομάδες τροφίμων (ΠΙΝΑΚΑΣ 1).


ΠΙΝΑΚΑΣ 1. Υποκατηγορίες χορτοφαγικής δίαιτας

Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι όσο πιο αυστηρή γίνεται μια δίαιτα στον περιορισμό πηγών ζωικής πρωτεΐνης (π.χ. κρέας είναι τα ψάρια, τα πουλερικά, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά), τόσο πιο έντονα προβλήματα έλλειψης θρεπτικών συστατικών δημιουργούνται. Εναλλακτικά, ο προσεκτικός συνδυασμός οσπρίων με ξηρούς καρπούς ή δημητριακά (π.χ. φακές με ρύζι) μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα πρωτεϊνης υψηλής βιολογικής αξίας. Όσον αφορά στην κάλυψη των αναγκών σε πρωτείνες γενικότερα και εφόσον απαγορεύεται η κατανάλωση κρέατος, απαραίτητη είναι η κατανάλωση ποικιλίας φυτικών τροφίμων που περιέχουν πρωτείνες. Πηγές φυτικής πρωτεΐνης αποτελούν τα δημητριακά, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί.

Ενώ οι χορτοφαγικές δίαιτες είναι πλούσιες σε ω-6 λιπαρά οξέα, δημιουργούν προβλήματα στην κάλυψη των ω-3 λιπαρών οξέων, τα οποία ο οργανισμός μας δεν μπορεί να συνθέσει από μόνος του. Ειδικότερα, όταν από τις χορτοφαγικές δίαιτες αποκλείονται τρόφιμα όπως τα ψάρια μειώνεται η κατανάλωση απαραίτητων ω-3 λιπαρών οξέων (π.χ. του εικοσιπεντανοϊκού οξέως, EPA και του δοκοσαεξανοϊκού οξέως, DHA), τα οποία είναι απαραίτητα για την καρδιαγγειακή λειτουργία, την πνευματική λειτουργία και την όραση. Εντούτοις μπορεί όμως να σχηματίσει σε μικρό βαθμό μακράς αλύσου λιπαρά οξέα (όπως το EPA και το DHA) από τοα-λινολενικό οξύ (ALA) το οποίο βρίσκεται κατά κύριο λόγο σε φυτικής προέλευσης τρόφιμα με πρωταγωνιστές τους ξηρούς καρπούς και τους σπόρους, όπως ο λιναρόσπορος και τα καρύδια, ενώ περιέχεται και στη σόγια. Επίσης EPA και DHA λιπαρά οξέα οι χορτοφάγοι μπορούν να λαμβάνουν και από εμπλουτισμένα τρόφιμα, όπως οι μαλακές μαργαρίνες.

Πρόσθετα η απουσία κρέατος και γαλακτοκομικών και η παρουσία φυτικών τροφίμων στη διατροφή των χορτοφάγων δυσκολεύει την κάλυψη των αναγκών σε απαραίτητα μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Το κόκκινο κρέας αποτελεί την καλύτερη πηγή καλά απορροφήσιμου σιδήρου. Στην περίπτωση που υπάρχουν ζωικές πρωτεΐνες στη χορτοφαγική διατροφή, το σκούρο κρέας των πουλερικών, τα οστρακοειδή και ορισμένα ψάρια (πέρκα, σαρδέλες, ξιφίας) μπορούν να προσφέρουν κάποιες αξιόλογες ποσότητες καλά απορροφήσιμου σιδήρου. Τα φυτικά τρόφιμα που περιέχουν σίδηρο όπως τα όσπρια, τα μανιτάρια, ο αρακάς, οι αγκινάρες ή τα κεράσια δεν προσφέρουν καλά απορροφήσιμο σίδηρο. Για να αυξηθεί η απορρόφηση του σιδήρου από τα φυτικά τρόφιμα θα πρέπει αυτά να συνδυαστουν με κάποια πηγή βιταμίνης C ή με μια ζωική πηγή σιδήρου, όπως για παράδειγμα κοτόπουλο με μανιτάρια, αγκινάρες αλά πολίτα με μπόλικο λεμόνι (πηγή βιταμίνης C) ή φρουτοσαλάτα με κεράσια, ακτινίδιο και φράουλες (πηγές βιταμίνης C), καθώς ο φυτικός σίδηρος απορροφάται σε μικρή ποσότητα από τον οργανισμό ενώ η συνύπαρξη βιταμίνης C στο ίδιο γεύμα ενισχύει την απορρόφησή του. Επίσης θα πρέπει να αποφευχθεί ο συνδυασμός οποιασδήποτε πηγής σιδήρου με γαλακτοκομικά, καθώς το ασβέστιο μειώνει την απορρόφηση του σιδήρου.

Βασική πηγή ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά, οπότε στην περίπτωση που απουσιάζουν από τη διατροφή θα πρέπει να αντικατασταθούν από άλλες πηγές ασβεστίου. Όταν τα ψάρια καταναλώνονται με το κόκκαλο, προσφέρουν επίσης σημαντικές ποσότητες ασβεστίου. Το ασβέστιο από τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως τα όσπρια και κάποια λαχανικά, δεν απορροφάται σε μεγάλο βαθμό λόγω της παρουσίας συστατικών π.χ. φυτικών και οξαλικών οξέων. Γενικότερα οι χορτοφάγοι μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε ασβέστιο καταναλώνοντας ποικιλία φυτικών πηγών ασβεστίου. Οι ξηροί καρποί και οι σπόροι μπορούν να συνεισφέρουν στην κάλυψη των αναγκών, αν και η βιοδιαθεσιμότητα του ασβεστίου τους είναι από τις χαμηλότερες, ενώ και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα όπως τα δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης, μπισκότα, φυσικοί χυμοί, ή τα εμπλουτισμένα υποκατάστατα γάλακτος όπως γάλα σόγιας ή αμυγδάλου μπορούν να συνεφέρουν σημαντικά στην κάλυψη των αναγκών.

Τέλος η βιταμίνη B12 βρίσκεται μόνο σε ζωικά τρόφιμα και έχει ιδιαίτερη αξία στη διατροφή του ανθρώπου κυρίως για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος. Η βιταμίνη B12 κυρίως βρίσκεται στα ζωικά τρόφιμα αλλά στις μέρες μας και σε φυτικά τρόφιμα (όπως τα δημητριακά πρωινού και τα προϊόντα σόγιας), εξαιτίας του εμπλουτισμού των τροφίμων μέσω της βιοχηχανίας.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Βιβλιογραφία
1. Hill A, (2002) ’Developmental issues in attitudes to food and diet’, Proceedings of the Nutrition Society, 61,σελ. 259-266
2. Food and Drug Administration Center for Food Safetyand Applied Nutrition Dietary Message about Fruits andVegetables, 14/04/2015
http://www.cfsan.fda.gov/~dms/labdg.html.
3. Πολιτιστικός Οργανισμός ‘Δρόμοι της Ελιάς΄, 2011, 13/4/2015 Αγροτικά Προϊόντα & Γαστρονομική παράδοση της Μεσσηνίας - Παρόν και Μέλλονhttp://www.olivetreeroute.gr/gr/index.php
4. Craig WJ, Mangels AR (2009). American Dietetic Association.Position of the American DieteticAssociation: Vegetarian Diets,J Am DietAssoc. 109: σελ. 266-1282.
5. USDA, 2011, Center for Nutrition Policy and Promotion. Healthy eating for vegetarians 10 tips for vegetarians.
6. Casas-Agustench, P.; Bulló, M.; Ros, E.; Basora,J.; Salas-Salvadó, J. onbehalf of the Nureta-PREDIMED investigators (2010). Cross-sectionalassociation of nut intake with adiposity ina Mediterranean population. Nutr. MetabCardiovasc. Dis.

7. Bazzano LA, Thompson AM, Tees MT, NguyenCH, Winham DM (2011). Non-soy legume consumptionlowers cholesterol levels: a meta-analysisof randomized controlled trials. ΝutrMetabCardiovasc Dis. Feb;21(2):σελ. 94-103

8. Salas-Salvadó, J.; Bulló, M.; Pérez-Heras, A.;Ros, E (2006). Dietary fibre, nuts and cardiovasculardisease. Br. J. Nutr. 2006, 96, σελ. S45-S51

9. Samuel S. Gidding, Alice H. Lichtenstein, Myles S. Faith, Allison Karpyn, Julie A. Mennella, Barry Popkin, Jonelle Rowe, Linda Van Horn, Laurie Whitsel, Implementing American Heart Association Pediatric and Adult Nutrition Guidelines. A Scientific Statement From the American Heart Association Nutrition Committee of the Council on Nutrition, Physical Activity and Metabolism, Council on Cardiovascular Disease in the Young, Council on Arteriosclerosis, Thrombosis and Vascular Biology, Council on Cardiovascular Nursing, Council on Epidemiology and Prevention, and Council for High Blood Pressure.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Γενικά
Συνταγή
Browse
(Προαιρετικό)